مجری گری، گویندگی و فن بیان             

تعريف و نقش خبرنگار در رسانه هاي تصويري
شماري از كارشناسان بر اين عقيده اند كه معيار گزينش رويداد يا ارزش خبري در شم خبرنگار نهفته است اين در حاليست كه ارزش هاي خبري قاعدتا در دل رويداد جاي دارند و اين نكته انحرافي گاه خبرنگار را در چالضهاي مختلفي قرار مي دهد
خبرنگاران با تجربه مي دانند كه شم خبرنگاري آنگاه مي تواند در گزينش يك خبر موثر باشد كه ارزشهاي متنوع خبر را درك كرده و به آنها اشراف داشته باشد به عنوان مثال اگر خبرنگار ارزش هاي خبر را درك نكنند ممكن است از كنار يك خبر نيز به آساني بگذرد حال آنكه همان رويداد طرد شده كه به هر حال حاوي مجموعه اي از ارزشهاست شايد به تعبيري قادر باشد سمت و سوي كلي جريان خبرهاي روز را معطوف به خود كند
روزنامه نگاران و اغلب نويسندگان مطبوعاتي با بهره گيري از يك سري رويدادهاي عادي و به اصطلاح دم دستي كه ممكن است خبرنگار از كنار آن بي تفاوت بگذرد با پردازش كلي در ستون هايي از روزنامه يا مطبوعه خود با حاشيه زني به اصل ماجرا كليت ارزشها ، هنجارهاي فراموش شده اجتماعي فرهنگي و يا حتي سياسي را به انتقاد مي گيرند و با مثال ها و استعاره هايي كه خاص رسانه هاي نوشتاري است ، به رويداد پر و بال مي دهند و باعث جذب خواننده هميشگي خود مي شوند
اما در تلويزيون كه نگاه مكتوب به خبر بسيار ناچيزتر است ، هر رويدادي مي تواند از دريچه دوربين به خبر و يا گزارشهايي تبديل شود كه در چند فريم كوتاه، گويي سطور فراواني از مطلب روزنامه ها را به روشني ادا نمايد
به اين ترتيب در اين مقال سعي خواهد شد با پرهيز از تعاريف گفته شده در خصوص خبرنگاران تلويزيوني به توجه از يادرفته اي اشاره شود كه اغلب خبرنگاران يا به آن نمي پردازند و يا به سادگي از كنار آن مي گذرند

رويداد، فرآيند، خبر
صحبت از شم خبري شد وقتي از خبر به عنوان گزارشي كه در آن تلاش شده تا وجوهي از تصوير جاري يك رويداد و يا فرايندي كه مورد توجه مخاطب است، فراهم گردد، ناچار به اين پرسش مي رسيم كه رويداد چگونه مي تواند به خبر تبديل شود و به عبارتي خبرنگار با چه ابزاري مي تواند از يك رويداد ، خبري تهيه كند كه توجه مخاطب را جلب نمايد و او را وادار به فكر كردن درباره پديده هاي دنياي پيرامون خود كند
نا گفته پيداست براي كاربردي تر شدن مطلب ناچار به ارائه تعاريفي هستيم كه طي آن نگاه به تلويزيون و خبر تلويزيوني و سپس گزينش و چينش خبرها را نيز بشناسيم و بر اساس آن درباره وظيفه خبرنگار صحبت كنيم اگرچه توضيح اين نكته نيز ضروري است به نظر ميرسد كه براي خبرنگاران تلويزيوني با توجه به وظيفه انان تعريف ها ممكن است ، سليقه اي و به دور از واقعيت هاي جاري نيز باشد
به عنوان مثال و با تمام تصوراتي كه درباره خبرنگار تلويزيون خصوصا شبكه هاي بزرگ و چند مليتي تحت حاكميت غرب وجود دارد ، خبرنگاران هرگز نيروهاي آزاد، به اين ترتيب كه در انتخاب خبرها آزاد هستند، نبوده و وظيفه آنان پيروي صرف از آرمانهاي سازمان تلويزيوني مطبوع خود است
اين فصور كه خبرنگاران غربي ، آزاد به تهيه هر خبر و گزارشي هستند ، تصوري غلط است كه در دستگاههاي ديگر وابسته به آنان مثل هاليوود و شركت هاي فيلمسازي، تبليغي و ضد تبليغيپرورانيده و جهان سوم به اشتباه همواره از خبرنگاران اين دستگاهها به عنوان انسانهايي آزاد ياد مي كنند كه شايستگي آن را دارند تا به آنها در خصوص ساير مسايل سياسي، اجتماعي و يا فرهنگي و امور داخلي كشورشان نيز به بحث بنشينند و رايزني نمايند
همچنين صرف نظر از تمامي وجوهي كه براي خبرنگار تلويزيون از سوي كارشناسان و بزرگان امور رسانه اي كشور و دنيا قايل شده اند يك خبرنگار بايد تصوير را كامل بشناسد او يك منتقد آثار تصويريست كه ماهيت عيني رويداد را مي فهمد و با ملاحظات عاطفي موجود در جريان آن ، سمت و سوي خبر را پرورش مي دهد
اگر براي وجه عيني خبر از مواردي همچون ماهيت ذاتي، بزرگي و فراواني مقدار، بزرگي و حجم قدرت، بزرگي نتايج، مجاورت هاي معنوي، دربرگيري، شهرت، استثنا، برخورد و درگيري و تازگي ياد ميكنيم به اين نكته بايد بيافزاييم كه رسانه هاي غرب از ساير ارزشهاي خبري همچون ارجاع به اشخاص، تمثل به ملل برگزيده، شخصيت سازي و منفي گرايي بسيار زياد و فراگير بهره مي برند و مي شود گفت در اين زمينه بسيار زبده و كارآزموده هستند
غرب اگر در زمينه صنايع مختلف همچون رايانه و خودرو روز به روز با پيشرفت هاي قابل توجهي رو به روست در زمينه خبر، فن تمايل سازي و ايجاد تمايل نيز به خوبي پيشرفت كرده و در كنار آن، تبليغات گسترده ساير فراورده هاي فرهنگي و تبليغي را نيز در اختيار گرفته اند تا به اين فن و صنعت جديد خود، هويت و استقلال صرف اعطا نمايند
در كنار اين همزاد پنداري و ايجاد تمايل شاهد اين هستيم كه پديده جديدي در اين كشورها در حال شكل گيري است مردم وقتي مصالح آينده كشور خود را به دست چهره هاي نامي در ساير صنايع از جمله فيلمسازي مي سپارند و شخصيتي همچون آرنولد به قهرمان ملي و نجات بخش تبديل مي شود و حكومت كاليفرنيا را برعهده مي گيرد، قطعا ناشي از عملكرد يك سويه و هدف دار سياسي رسانه هاست كه براي بسط قدرت خود به ساير كشورها به كار مي گيرند 
هر جند شايد بي انصافي به نظر برسد كه پيشرفت هاي اين شبكه ها را در ارتباط زمان و گزارشهاي جامع آنان ناديده بگيريم اما قطعا خبرنگاران در چنين شبكه هايي از استقلال بسيار محدودي برخوردارهستند

خبر، تلويزيون، تعريف ها

تلويزيون از همان ابتداي تاسيس با تسهيل بخشيدن به انتشار خبر بدون ارائه كمترين تفسيرهايي، همواره موضوع بحث و جدل هاي تمام ناشدني كارشناسان ، خبرگان علوم ارتباطات اجتماعي، سياسي، فرهنگي و اقتصادي بوده است
عنوان جعبه جادويي در حقيقت ملهم از تاثيرگذاري سريع و قدرت خارق العاده است كه در مكانيسم تحليل بررسي و ارزيابي ارايه شده از تلويزيون وجود داشته و اين رسانه ممتاز در همه حال با تحت تاثير قرار دادن افكار عمومي و جهت دادن به راي و مقبوليت عمومي مطرح بوده است
در كد گذاري و درجه بخشيدن به برنامه هاي تلويزيون به عنوان يك رسانه ممتاز نيز نياز به آن دارد كه در بخش هاي مورد نظر از نگاه كارشناسان را شناخته و سپس به ارائه نظر بپردازيم
خبر در برنامه هاي تلويزيون همانطور كه گفته شد به لحاظ شيوه اطلاع رساني مقبوليت عام خود را ميان مخاطبان پيدا كرده است و مخاطب با ديدن لحظه هاي وقوع، در جريان چگونگي حادثه قرار مي گيرد
خبر گزارش واقغيت ها و رويدادهايي است كه قرار است اتفاق بيافتد و يا حتي اتفاق افتاده و ممكن است بدون لطمه به تازگي آن سالها بكر و دست نخورده بماند و كسي از آن اتفاق مطلع نباشد
خبر نقل واقعي و عيني حوادث نيز استند و نقل غير واقعي نيز مي تواند خبر باشد حتي اگر منبع آن نامعلوم باشد كه به اين قبيل خبرها شايعه مي گويند

خبر ، رويداد، خبرنگار

خبرنگاران در تلويزيون ، بسته به نظام و حيطه اختياراتي كه سازمانهاي آنان دارند ، با خبر و هر رويدادي به شيوه اي كاملا متفاوت برخورد مي كنند
معمولا در خبرهاي پخش شده از تلويزيونهاي خبري دنيا، سردبيران ، خبرنگاران، تصويربرداران، مقصود كار خود را مي شناسند و در قالب و چارچوب مشخصي كه از قبل يا در حين كار انجام ميشود ، به يك تعامل و وحدت مي رسند
صاحبان قدرت رسانه اي ، كه اغلب سرمايه داران و اسپنسرهاي مالي اين تلويزيونها جملگي علاوه بر حركت در جهت منافع حزبي و جناحي خود ، به بازگشت سرمايه شان نيز توجه دارند و به خوبي مي دانند زماني به آنها رو مي كند كه قادر باشند خبرهايي، كامل صريح و نزديك با رويداد را پخش نمايند
آنان حتي در چنين شرايطي كه به شدت تحت تاثير دسته و سود گروهي خود هستند ، تعريف هايي از خبر ارائه مي دهند كه براي ارائه ديدگاههاي خود توجيه داشته باشند به عنوان مثال سي پي اسكات موسس روزنامه نمچستر گاردين درباره خبر مي گويد خبر مقدس و ارزشمند، ولي تفسير آزاد است

خبرنگار، ويژگي، شرايط

پس از اين مقدمه نسبتا طولاني باز مي گرديم به شرايط و ويژگي هايي كه بايد به آن مجهز باشد يعني داراي آن صفات باشد
اعتقاد شديدي كه نگارنده اين سطور به شرايط خبرنگاران تلويزيوني دارد باعث شده است تا براي اين تعريف از واژه هايي نظير ويژگي هاي فردي و ضاهري، تخصص و آگاهي و دريافت سريع تحليل و تفسير استفاده نمايد چرا كه معتقد است اين شرايط كلي و عمومي براي هر خبرنگار در سازمان ها و شبكه هاي خبري دنياست
اگرچه عمليات خبري كه هم اينك در تلويزيونهاي خبري دنيا بسيار متنوع و در حالت پيشرفت است و شباهتهاي بسياري به چشم مي خورد و وظيفه ها دقيقا مشخص شده است اما براي خبرنگار اين تعريف ها هنوز هم بر اساس قائده كلي خود استوار است
خوشبختانه در تلويزيون جمهوري اسلامي ايران كه به تعبير رهبر كبير انقلاب حضرت امام خميني ره دانشگاه لقب گرفته است علاوه بر تمام ويژگي هاي عام ، شرايط مخحصر به فردي به چشم مي خورد كه همانا اعتقاد به مباني اسلام ، دريچه اي ديگر مي گشايد و وظيفه كاريخبرنگاران را به زيباترين وجه ممكن به نمايش مي گذارد
تسلط خبرنگار بر تعريف هاي خبر ، اعم از نگاه ژورناليستي به خبر و ابزار مورد استفاده در تلويزيون شرط نخست براي ادامه حياا اين كار و حرفه تلقي مي شود
يك خبرنگار بايد قادر  باشد بدون وجود تصوير، خبر را بنويسد آشنايي با خبرهاي مكتوب نخستين شرط اگر نباشد يكي از جدي ترين شرايط كاري اوست خبرنگاري كه تسلط به قلم نداشته باشد نخواهد توانست بر روي تصوير نريشن بخواند آن هم در سريع ترين زمان ممكن كه در تلويزيون مهمترين عامل انتقال سريع پيام است
خبرنگاران معمولا پس از چند سال كار تجربي در عرصه خبرهاي مكتوب اين اجازه را مي يابند تا پشت دوربين قرار بگيرند و كار خبري كنند

شرايط ظاهري

از چهره و بيان خوب و مناسب اگر ياد مي شود احترامي است كه تلويزيون به مخاطبان خود مي گذارد يك خبرنگار بايد عرف اجتماعي و اسلامي را بشناسد و با ظاهري هم جنس با تعاليم اسلامي در برابر مخاطبان خود حاضر شود در اداي كلمات بايد به بيننده احترام بگذارد و قادر باشد در خلاصه ترين عبارات ، جان كلام را ارائه دهد همان طور كه شارع مقدس اسلام براي جزعي ترين مسائل احكام خاص و تعريف شده اي دارد ، يك خبرنگار بايد آن را بشناسد و به آن احترام بگذارد
شرط ظاهر و چهره اي به دور از ژست هاي معمول ، اين امكان را به بيننده مي دهد تا مخاطب به جاي دقيق شدن به اشكالات ظاهري خبرنگار تنها به خبري كه ارائه مي كند دقيق مي شود و اين شرايط قبلا براي گويندگان خبر در همين نشريه به چاپ رسيده است پس تناسب در چهره ، اندازه قد و بيان خبرنگار از شرايط مهم و پيش بيني شده در دستگاههاي مختلف تلويزيوني دنيا است

آشنايي با رسانه

آشنايي با بخشهاي مختلف خبري در تلويزيون اعم از شناخت تصوير ، بخشهاي پخش، تحريريه و ديگر قسمت ها باعث مي شود تا خبرنگار چايگاه ارزشمند خود را بشناسد و بداند كه تلويزيون با وجود او مي تواند در لايه هاي مختلف اجتماع ، فرهنگ و عرصه هاي سياست وارد شود و در حقيقت او نماينده ميليونها انسان است كه در جلسات حضور يابد 
كسي كه به مفاهيم پايه اي خبر و تلويزيون آشنايي نداشته باشد و روح جمعي در دستگاه را كه همانا ارائه خبرهاي مورد نياز مردم است را نشناسد ، شرايط كاري در اين مجموعه را طبعا نخواهد داشت
مفاهيمي كه به صورت اجمال در ادامه خواهد آمد ، ما را در آشنا شدن با وظيفه عمده اين عزيزان آشنا كمك مي كند

تئوري شخصيت

معتقدان اين نظريه ، شخصيت خبرنگاران را از جنبه تحصيلات، محل تولد، خانواده و گرايش هاي تخصصي در شكل دهي به خبرها موثر مي دانند

تئوري سازمان

معتقدان به اين نظريه، نقش هنجارها، مقررات و ميثاق هاي سازمان هاي خبري را در شكل دهي به اخبار موثر مي دانند

تئوري نقش

صاحبان اين نظريه مي گويند بايد ديد كساني كه خبرها را تهيه مي كنند بي طرف هستند يا جانب دار

كنش و واكنش متقابل نمادين

اصلي ترين نكته مورد علاقه نظريه پردازان كنش و واكنش متقابل نمادين كه نطريه اي جامعه شناختي است ، تاثير معاني و نمادها بر كنش و واكنش متقابل بشريست اين نظريه پردازان ميان رفتارهاي اشكار و رفتارهاي پنهان بشر تمايز قايل مي شوند رفتار آشكار، رفتاريست كه كنش گر عملا انجام مي دهد و رفتارپنهان همان فراگرد تفكر است كه معاني و نمادها را در بر مي گيرد بر خلاف رفتارگرايان كه به رفتار آشكار توجه دارند ، نظريه پردازان كنش و واكنش متقابل به رفتار پنهان توجه مي كنند
از ديدگاه پيروان اين نظريه ، انسان در فراگرد كنش متقابل ، معاني خود را به صورتي نمادين به ديگران منتقل مي كند و ديگران اين نمادهاي معني دار را تفسير مي كنند و بر پايه تفسير خود از نمادها ، واكنش نشان مي دهند
بنابراين ، كنش گرايان در حين كنش متقابل اجتماعي در فراگردي از نفوذ متقابل قرار دارند اين نظريه پردازان بر اين باورند كه انسانها معاني و نمادهايي را فرا مي گيرند كه به آنها اجازه مي دهد تا استعداد متمايز انساني خود را براي تفكر به كار اندازند

سخت خبر

گزارش مسائل و رخدادهاي گذشته و يا در شرف وقوع است كه بر پايه صحت، عينيت و بي طرفي در صدد ارائه اطلاعات است سخت خبر، مبتني بر نقل قول و جزئيات منتخب رخدادهاست
نرم خبر

مطلب خبري سبكي است كه مي تواند رنگين تر ، بذله گويانه تر و توام با تفسيري نسبي ارائه شود نرم خبر بر نقل قول جزئيات واقعي مبتني است

شبه خبر
به اخباري كه براي توليد آنها از قبل قرا مرار گذاشته مي شود ، شبه خبر مي گويند و به اين ترتيب همان قدرتي كه قادر به ساختن يك رويداد قابل مخابره است، قادر به تجربه سازي براي مخاطب هم مي شود
شبه خبرها بر خلاف خبرها كه خودشان رخ مي دهند سازنده دارند در اكثر موارد اخبار روابط عمومي ها از اين قبيل به شمار مي آيند چهره هاي انتقادگر ارتباطات شبه خبر را زاييده تاريخ مدرن آمريكا مي دانند افزون بر اين ، شبه خبر پاسخ نيازهاي شهروندان مطلع نيست

بيانيه مطبوعاتي

اين اختراع ژورناليسم آمريكايي نيز از بارزترين مصاديق شبه خبر است

برجسته سازي خبري

هنجاريست كه در عرضه اخبار يا رده بندي اهميت رويدادها و با دروازه باني خبري رابطه اي مستقيم دارد 
برجسته سازي، گستره انتقال خبرها را تعيين مي كند، شرايط ارجاع دادن و اشاره كردن به مقولات خبري را تعين مي كند و محدوديت هاي بحث را مشخص مي سازد

انگاره سازي خبري

ارائه انگاره اي از شخصيت ها، مكانها، اشيا و رويدادها به مخاطب انگاره سازي خبري نام دارد در انگاره سازي ، با بازتاب واقعيت سر و كار نداريم واقعيت ها دست كاري شده و توام با تفسير پنهان ارائه مي شود انگاره سازي ، تكنيك، و كليد كارگشاي معني سازي در خبر جهان است

تئوري بيان

فن استفاده از بيان براي اقناع ديگران است نظريه بيان از ابزارهاي انگاره سازي است اين نظريه نحوه تبديل واقعيت به بيان را در اخبار را بررسي مي كند و شيوه رسانه اي شدن رويدادها را مورد ارزيابي قرار مي دهد

ديدگاه گلاسكو

گروه رسانه اي دانشگاه گلاسكوي انگليس كه كتب متعددي در زمينه خبر و ماهيت آن منتشر ساخته اند خبر را نه يك پديده طبيعي كه محصول مصنوع ايدئولوژي مي دانند آنها مي گويند خبر يك گفتمان است كه نه تنها واقعيت هاي اجتماعي و حقايق را بي طرفانه منعكس نمي سازد بلكه در ساخت اجتماعي واقعيت هم مداخله مي كند

صول بين المللي اخلاق حرفه اي

با توجه به اشاراتي كه پيش از اين درباره حرفه خبرنگاران به ميان آمد و از چهره و ظاهر مناسب، آشنايي به خبر مكتوب و احترام به مخاطبان گفته شد ، خبرنگاران علاوه بر داخل كشور بايد بتوانند ضمايم، دريافت ها و برخي اصول بين المللي كه همانا احترام به عرف اجتماعي مردم دنيا است را نيز بشناسند و در سفرهاي خارجي خود به اصول ويژه اي كه گفته خواهد شد ، احترام بگذارند
اگر چه مردم و افراد حق دارند از طريق اطلاعات دقيق و جامع به تصويري عيني از واقعيت دست يابند ، اما توقع دارند آزادانه از طريق رسانه هاي گوناگون فرهنگ و ارتباط برقرار نمايند
خبرنگار بايد خود را وقف واقعيت عيني نمايد خوشبختانه مشاهده شده است بر خلاف رسانه هاي تصويري بزرگ دنيا كه در احاطه صهيونيست ها است ، خبرنگاران صدا و سيما از استقلال راي در انتخاب سوژه برخوردار هستند و مصلحت مردم را بيش از همكاران خود در اين رسانه ها مي شناسند به اين ترتيب خبرنگاران خيران اجتماعي هستند و شرافت حرفه اي را به هيچ نحوي از انحا به زير پا نمي گذارد كه مثلا با دريافت رشوه، مبادرت به تهيه گزارش و خبر كنند
خبرنگاران با پذيرفتن مسوليت كاري خود، احترام به حق فردي با حفظ حريم و اسرار خصوصي و شئون انساني كه با قوانين ملي و بين المللي مربوط به حفظ حريم و اسرار خصوصي و شئون انساني كه با قوانين مبي و بين المللي مربوط به حفظ حقوق و شهرت افراد، منع افترا، تهمت، توهين و مخدوش كردن شهرت افراد، تعريف شده است، از معيارهاي كاري خود مي دانند و به آن اعتقاد دارند و خلاصه يك خبرنگار واقعي از مقررات مربوطه مندرج در كنوانسيونها، بيانيه ها، و قطعنامه هاي بين المللي در خصوص حرفه خود آگاه است.

 
گردآوري :‌جواد دباغي مقدم
 __________________________________________________________________ : منابع ##
              . اين مطلب،برداشت آزاد و تجربي نگارنده در حوزه خبر تلويزيون و مطبوعات كشور مي باشد *
د1 ـ مولانا، حميد تكنيك هاي اطلاعاتي و حاكميت ملي، پيك صدا و سيما ، شماره 143 آبان 1376
د2 ـ ملون مارتينز، انريك، تلويزيون در خانواده و جامعه نو، ترجمه جمشيد ارجمند، تماشا ،‌سال اول ، شماره 31 29/7/1350 و شماره 58 ـ 14/2/51
د3 ـ مميز ، مرتضي، صفحا آرايي تحقيقات روزنامه نگاري، سال چنجم، شماره 17 پاييز 1348
د4ـ مقدمه اي بر رسالت رسانه ها، سروش، سال ششم، شماره258 ـ 14/7/1363
د5ـ معتمد نژاد، كاظم، وسايل ارتباط جمعي نبايد به وسايل تبليغاتي تبديل شود، فرهنگ و زندگي، شماره 8، خرداد 1351
د6 ـ مجري گري، ترجمه محمد رضا پاسدار، سروش، سال سوم، شماره 136، اسفند 1360
د7 ـ‌مبادله خبر تلويزيوني چيست و چرا بايد باشد ؟ ترجمه و اقتباس حميد ايرانيها، سروش، سال دوازدهم، شماره 525، 10/6/1369
د8 ـ شكرخواه ،‌يونس، خبر، تهران، مركز مطالعات و تحقيقات رسانه،